Εγκολεασμός είναι η απόφραξη του αυλού του εντέρου από άλλο τμήμα του εντέρου που διολίσθησε μέσα στο περιφερικότερο τμήμα. Σπάνια και στο αρχικό τμήμα του παχέος εντέρου (ειλεοτυφλικός) αλλά και  στο μέσο τμήμα του παχέος εντέρου (Ειλεοκολικός).

Εμφανίζεται κατά 65% στη βρεφική ηλικία συνήθως στην ηλικία 4-8 μηνών και κυρίως στα αγόρια. Εγκολεασμός στο λεπτό έντερο συμβαίνει συνήθως σε μεγαλύτερα παιδιά.

Στη βρεφική ηλικία σχεδόν πάντα πρόκειται για ιδιοπαθή εγκολεασμό, δηλαδή τα αίτια είναι άγνωστα. Σε ένα 10% μπορεί να οφείλεται και σε άλλες αιτίες. Εμφανίζεται μεταξύ 6ου και 18ου μήνα ζωής και μόνο σε 15% των περιπτώσεων μετά το 3ο έτος ζωής.

Στα παιδιά, μπορεί να οφείλεται στην απόφραξη του εντέρου από την μεκέλειο απόφυση, από πολύποδες και όγκους του εντέρου, από υπερπλασία του λεμφικού ιστού που είναι το τελικό τμήμα του ειλεού, από αυξημένη ποσότητα λίπους στο μεσεντέριο, από υπερτροφία των πλακών Peyer ή και άλλα αίτια.

Ο εγκολεασμός είναι μία σοβαρή κατάσταση διότι προκαλεί απόφραξη των αγγείων και του αυλού του εντέρου, ισχαιμία (μειωμένη αιμάτωση), αλλά και νέκρωση του εντέρου εαν δεν αντιμετωπισθεί εγκαίρως.

Συμπτώματα του εγκολεασμού

Στη βρεφική ηλικία, το μωρό είναι ανήσυχο, κλαίει γοερά αλλά περιοδικά και κάμπτει τα πόδια του προς τη κοιλιά. Εάν πιάσουμε την κοιλιά του πονάει. Κάνει διακοπτόμενους εμετούς κάθε 15-20 λεπτά. Τα όψιμα συμπτώματα είναι πυρετός, αδιαθεσία, ωχρότητα, αρνείται να φάει και οι κενώσεις τους είναι τις περισσότερες φορές, βλεννοαιματηρές ( σαν κόκκινοπό ζελέ).

Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται από Χειρουργό Παίδων που θα λάβει ιστορικό και θα ψηλαφίσει την ενδοκοιλιακή μάζα (διόγκωση) στη θέση του εγκολεασμού. Θα πρέπει να αποκλειστούν προβλήματα με παρεμφερή συμπτώματα όπως ο κολικός, η δυσεντερία, η πορφύρα κ.α. Θα διενεργηθεί υπέρηχος κοιλίας. Η ακτινογραφία κοιλιάς δεν δίνει αξιόπιστο αποτέλεσμα κατά το πρώτο.   

Στα αρχικά στάδια του εγκολεασμού (το πρώτο 24ωρο) και εφόσον δεν έχει επιβεβαιωθεί απεικονιστικά, θα γίνει προσπάθεια ανάταξης με βαριούχο υποκλυσμό, που έχει αρκετά υψηλά ποσοστά επιτυχίας (70-80%). Αν η προσπάθεια αποτύχει, μπορεί να επαναληφθεί μετά από 3-4 ώρες.

Επίσης, μπορεί να γίνει εμφύσηση αέρα στο ορθό υπο αναισθησία, εφόσον το μωρό είναι σε καλή γενική κατάσταση, δεν έχει μεγάλη αφυδάτωση και δεν έχει άλλα σοβαρά συμπτώματα (μεγάλη εντερορραγία, μεγάλης διάτασης της κοιλιάς,καταπληξία.

Χειρουργική θεραπεία

Αν η συντηρητική θεραπεία δεν είναι δυνατή, ακολουθεί άμεσα η χειρουργική ανάταξη διότι μπορεί να προκληθεί περιτονίτιδα ή καταπληξία. Εάν κατά τη διάρκεια της επέμβασης εντοπιστεί κάποιο παθολογικό υπόστρωμα το οποίο προκάλεσε τον εγκολεασμό, αυτό πρέπει να αφαιρεθεί. Επίσης αν το έντερο είναι νεκρωμένο ή αν έχει διάτρηση, τότε το πάσχον μέρος αφαιρείται και γίνεται αναστόμωση. Η σκωληκοειδής απόφυση πρέπει πάντοτε να αφαιρείται.

Η Χειρουργός Παίδων Δρ. Κ. Ραμματά, αντιμετωπίζει τον εγκολεασμό με τεχνικές προηγμένης λαπαροσκοπικής χειρουργικής, καθώς η διερεύνηση του κοιλιακού χώρου είναι πολύ μεγαλύτερου εύρους για τον εντοπισμό των αιτίων και τη χειρουργική τους αποκατάσταση. Επίσης, για την έκπλυση της κοιλιακής χώρας σε περίπτωση περιτονίτιδας. Και φυσικά για τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση του βρέφους.